Lịch sử Trung Quốc năm 262 trước Công nguyên, Tần Chiêu Tương Vương phái đại tướng Bạch Khỏi tiến cống nước Hàn, chiếm đất Dã Vương (nay là Tầm Dương, Hà Nam), cắt đứt liên hệ giữa quận Thượng Đảng (trị sở nay ở Trường Trị, Sơn Tây) với thủ đô Hàn. Tình hình Thượng Đảng rất nguy cấp, các tướng lĩnh của Hàn ở Thượng Đảng không muốn đầu hàng Tần, liền phái người đem dâng địa đồ Thượng Đảng cho Triệu.
Triệu Hiếu Thành Vương (con của Triệu Huệ Văn Vương) cử quân tiếp thu Thượng Đảng. Hai năm sau, nước Tần lại phái Vương Hột vây chặt Thượng Đảng. Triệu Hiếu Thành Vương nghe tin, liền cử Liêm Pha mang hai mươi vạn quân cứu Thượng Đảng. Họ mới đến Trường Bình (nay ở tây bắc huyện Cao Bình Sơn Tây) thì Thượng Đảng đã bị Tần chiếm mất.
Vương Hột còn muốn tiến công Trường Bình. Liêm Pha vội bố trí phòng thủ, sai binh sĩ xây đắp thành luỹ, đào hào sâu để cầm cự với quân Tần từ xa tới, chuẩn bị phòng ngự lâu dài.
Vương Hột nhiều lần khiêu chiến, nhưng Liêm Pha trước sau đều không chịu ra đánh. Vương Hột không có cách gì, đành phái người về báo cáo với Tần Vương: “Liêm Pha là một lão tướng có nhiều kinh nghiệm, không khinh suất giao chiến. Quân ta từ xa tới, nếu ở lâu, sợ rằng lương thực tiếp tế không nổi. Không biết làm thế nào”.
Tần Chiêu Tương Vương hỏi ý kiến Phạm Thư. Phạm Thư nói: “Muốn đánh bại nước Triệu, trước hết phải làm cho Triệu điều Liêm Pha về”.
Tần Chiêu Tương Vương nói: “Làm thế nào thực hiện được điều đó?”
Phạm Thư nói: “Để thần nghĩ kế”.
Mấy ngày sau, Triệu Hiếu Thành Vương thấy tả hữu xì xầm: “Nước Tần chỉ sợ Triệu Quát là người trẻ tuổi hăng hái chỉ huy quân đội. Chứ Liêm Pha già cả chẳng làm được gì, xem ra sắp phải đầu hàng rồi”.
Triệu Quát là con của danh tướng Triệu Xa trước kia, từ nhỏ đã thích học binh pháp, nói đến chuyện đánh trận thì đâu ra đó, tự cho mình là giỏi nhất thiên hạ, coi cả cha là Triệu Xa cũng không ra gì.
Triệu Vương nghe tả hữu bàn luận, liền gọi Triệu Quát tới, hỏi xem có thể đánh lui quân Tần không. Triệu Quát nói: “Nếu nước Tần cử Bạch Khỏi, thì thần còn phải nghĩ cách đối phó. Chứ như Vương Hột hiện nay, chẳng qua chỉ là loại đối thủ của Liêm Pha. Còn đối với thần, việc đánh bại hắn không có khó khăn gì”,
Bài viết liên quan:
Triệu Vương rất mừng, liền phong Triệu Quát làm đại tướng, ra thay thế Liêm Pha.
Lan Tương Nhu nói với Triệu Vương: “Triệu Quát chỉ biết đọc binh thư của cha, không biết ứng biến khi lâm trận, không thể cử anh ta làm đại tướng”. Nhưng Triệu Vương không nghe theo lời khuyên đó.
Mẹ của Triệu Quát cũng dâng lên Triệu Vương một sớ tâu, xin Triệu Vương đừng cử con mình làm tướng. Triệu Vương mời bà đến hỏi lý do tại sao. Triệu mẫu nói: “Cha nó trước khi mất, có dặn đi dặn lại tôi rằng: “Thằng Triệu Quát coi việc dùng binh đánh trận như trò chơi, nói tới binh pháp thì trên trời dưới biển, mục hạ vô nhân. Sau này, nếu đại vương không sử dụng nó thì tốt, nếu dùng nó làm đại tướng, e rằng quân Triệu sẽ vì nó mà bị tiêu diệt”. Vì vậy, tôi khẩn cầu đại vương muôn ngàn lần, xin chớ cho nó làm đại tướng”.
Triệu Vương nói: “Ta đã quyết định rồi. Bà không phải nói nhiều nữa”.
Năm 260 trước Công nguyên, Triệu Quát dẫn hai mươi vạn quân tới Trường Bình, đòi Liêm Pha trao lại binh quyền. Liêm Pha chuyển giao lại quyền chỉ huy, rồi trở về Hàm Đan.
Triệu Quát thống lĩnh bốn mươi vạn đại quân, thanh thế lừng lẫy. Quát phế bỏ mọi chế độ qui định của Liêm Pha, hạ lệnh cho tướng sĩ: “Nếu quân Tần đến đánh thì lập tức nghênh chiến. Nếu quân địch thua chạy, phải lập tức đuổi theo, chưa đánh cho chúng không còn mảnh giáp thì chưa thôi”.
Phạm Thư nghe tin Triệu đã thay Liêm Pha, biết rằng kế phản gián của mình đã thành công, liền bí mật cử Bạch Khởi làm thượng tướng quân, sang chỉ huy quân Tần. Bạch Khỏi tới Trường Bình, bố trí mai phục, cố ý đánh thua mấy trận. Triệu Quát không biết đó là kế của quân Tần, cứ liều mạng đuổi theo. Bạch Khỏi nhử quân Triệu đến nơi bố trí sẵn phục binh, cử hai vạn rưỡi quân tinh nhuệ cắt đứt đường lui của quân Triệu, ngoài ra còn cử năm nghìn kỵ binh xông vào trại quân Triệu, chia cắt bốn mươi vạn quân Triệu làm hai bộ phận. Lúc đó Triệu Quát mới biết quân Tần lợi hại, đành xây thành đắp lũy cố thủ, chờ viện binh tới cứu. Nước Tần lại phái quân chặn đường quân cứu viện và đường tải lương của quân Triệu.
Quân của Triệu Quát hết lương thảo, lại .không có viện binh, giữ được hơn bốn mươi ngày, quân lính đều kêu khổ, không còn lòng dạ nào chiến đấu nữa. Triệu Quát dẫn quân xông xáo phá vây, bị tên bắn dày đặc của quân Tần, bắn chết. Quân Triệu thấy chủ tướng bị giết, liền đua nhau vứt bỏ vũ khí đầu hàng. Bốn mươi vạn quân Triệu dưới sự chỉ huy của Triệu Quát, kẻ chỉ giỏi đánh giặc mồm, cuối cùng đã bị tiêu diệt hoàn toàn.
